5 Big Pharma documentaires die je niet mag missen
We slikken wereldwijd steeds meer pillen. Is dat eigen wil of draait de marketingafdeling op volle toeren? Waarom zijn sommige medicijnen onbetaalbaar? Hoe zit het met kinderen en zware psychiatrische medicijnen? Welke bijwerkingen zijn er? Deze vijf documentaires geven elk op hun eigen manier een inkijk in de dubieuze wereld van de farmacie.
In 2010 werden er in de Verenigde Staten 254 miljoen recepten uitgeschreven voor opiaten (morfine, codeïne red.) Volgens het UN World Drug Report consumeren Amerikanen 75% van de wereldwijd voorgeschreven medicijnen. Ruim 6 miljoen mensen in de VS gebruiken op dit moment Oxycontin.
Zo maar wat feiten uit ‘Prescription Thugs’, te zien op Prime Video en YouTube. De film volgt Chris Bell, die zelf een broer verloor aan een medicijnverslaving. Hij gaat langs bij zijn ouders en andere broer om antwoord te krijgen op de vraag: is de dood van zijn broer een triest junkieverhaal of zit er meer achter?
Chris Bell groeide op in een huishouden zonder drugs en medicijnen. Toen zijn broer Mike geblesseerd raakte tijdens het worstelen, kreeg hij van een vriend pijnstillers. Dit mondde uit in een verslaving. En hij was niet de enige. Al snel wordt duidelijk dat iedereen in de worstelwereld verslaafd was aan pijnstillers, kalmeringsmiddelen, viagra en meer.
Tussen de gesprekken met zijn ouders en broer door, geeft de film een korte geschiedenis over het ontstaan van de War On Drugs in 1971, hoe artsen worden betaald door farmaceuten, hoe medicijnen na twee weken al worden goedgekeurd door de FDA en ga zo maar door. Zo gaf Big Pharma in 2013 bijna 226 miljoen dollar uit aan lobby: het congres heeft 533 leden en er waren 1445 lobbyisten. Reken maar uit, dat is 422.000 dollar per lid. Waaraan dat geld precies werd besteed, laat de film in het midden helaas. Zo mist de film ook wel wat ‘hoor en wederhoor’, maar ondanks dat toch de moeite waard om te kijken.
‘Je hebt een kluis nodig als je op kamers gaat.’ Waarom, vraagt de dochter. ‘Anders stelen ze je medicijnen (Adderall red.).’
In deze documentaire staan niet de opiaten, maar de stimulerende varianten centraal: Ritalin, Concerta en Adderall. Ook wel methylfenidaat en amfetamine. Of ‘college crack’, aangezien een groot deel van de studenten in Amerika het gebruikt om lang te kunnen studeren. We volgen een aantal jongeren met de diagnose ADHD die van jongs af aan Adderall gebruiken, volwassenen die er op latere leeftijd mee begonnen zijn, maar ook mensen zonder diagnose die het gebruiken om te studeren of langer door te werken.
Het is niet altijd duidelijk wie het waarvoor gebruikt. En wie er nu wel of geen diagnose heeft. Wellicht is dat ook wel de intentie van de documentaire, omdat die grens misschien niet zo duidelijk is. Wanneer is iemand snel afgeleid (wat in deze tijd niet gek is) en wanneer heeft iemand ADHD?
Adderall wordt in de film vergeleken met ‘meth in een pil’ en dat is nogal overdreven. Een zuiver medicijn in zo’n kleine hoeveelheid is natuurlijk niet te vergeleken met vervuilde straatdrugs die tien of honderd keer zo sterk is.
Los van de overdrijvingen hier en daar geeft de film tussen de persoonlijke verhalen door een mooie geschiedenis van het ontstaan van amfetamine als medicijn en de ontwikkeling van ADHD als stoornis. Daarnaast kaart de film wel een aantal belangrijke zaken aan: de mate waarin kinderen Adderall of soortgelijke medicijnen gebruiken, is schrikbarend hoog vergeleken met de rest van de wereld. Is hier sprake van overdiagnostisering? Komt dit wellicht omdat de VS samen met Nieuw-Zeeland het enige land ter wereld is waar het toegestaan is om te adverteren voor medicijnen? En is het ook niet de prestatiedruk van de maatschappij die het gebruik in de hand werkt?
Hoge medicijnprijzen: wat is er mis en hoe kan het beter? In deze aflevering van Tegenlicht strijden vier gedreven pioniers voor nieuwe manieren om medicijnen voor iedereen betaalbaar te maken.
We zien apotheker Paul Lebbink die op eigen houtje dure medicijnen maakt. Arts Peter Gotzsche werkte tien jaar lang als arts bij farmaceut Astra, schrok zich een hoedje van het feit dat onderzoek expres slecht werd uitgevoerd en werd klokkenluider. Hij heeft nu een database gemaakt voor onafhankelijk onderzoek.
Dan hebben we nog advocaat Jan Koen Sluys die via de wet farmaceuten probeert te verplichten de prijzen te verlagen. Hoogleraar chirurgie Casper van Eijk is gespecialiseerd in alvleesklierkanker. Chemo werkt niet altijd en de farmaceutische industrie wil zich er niet meer mee bemoeien (levensverwachting is 3 tot 6 maanden na diagnose). Hij werkt nu met een hoogleraar virologie aan een eigen kankermedicijn op basis van virussen gefinancierd door fondsen en crowdfunding. Het is mooi en ook geruststellend dat er mensen bezig zijn met zulke vooruitstrevende projecten.
In deze aflevering loopt Louis een tijdje mee met een aantal kinderen die onder behandeling zijn bij Pittsburgh Western Psychiatric Institute. Ze slikken zware psychiatrische medicijnen zoals antidepressiva, antipsychotica en ADHD-medicatie, die vaak nog niet getest zijn op kinderen onder de 18 jaar.
We zien onder andere de tienjarige Hugh Kelly die gediagnostiseerd is met ADHD, Asperger, ODD en een bipolaire stoornis. Hugh slikt Adderall (tegen ADHD), Tenex (tegen impulsief gedrag) en Seroquel (een antipsychotica tegen zijn bipolaire stoornis), wat erg omstreden is omdat het niet bekend is of bipolaire stoornis zich wel bij kinderen voordoet. Inmiddels zit de hele familie, behalve het zusje, aan de medicijnen. Zelfs de hond slikt kalmeringsmiddelen.
‘Wanneer wordt een vorm van gedrag een ziekte die behandeld moet worden?’ vraagt Louis.
‘Als het iemands functioneren belemmert’, zegt de psychiater.
‘Mensen vinden mij vaak irritant en dat belemmert mijn functioneren ook’, zegt Louis
‘Het is niet zo duidelijk begrensd’, zegt de psychiater.
En dat is eigenlijk waar de documentaire over gaat: wanneer is iets ‘normaal’? Kan het niet gewoon een karaktereigenschap zijn die wat afwijkt? In het begin zien we dat Hugh ‘dankzij’ de medicijnen mensen aankijkt. Maar is dat dan zo belangrijk? Kan iemand niet gewoon wat minder sociaal zijn in contact? Ook de andere portretten van kinderen roepen veel vragen op.
Op het einde vraagt Louis of medicijnen niet een makkelijke weg zijn in plaats van therapie en of hij (de psychiater) wel alle informatie krijgt van de familie. Hierop antwoordt de psychiater: ‘Soms geef ik dan juist eerder medicijnen, omdat de ouders niet consequent zijn in het opvoeden.’
Aan het einde bekruipt je het gevoel of deze kinderen niet beter af zouden zijn met een ander voedingspatroon, yoga, creatieve therapie (Hugh is enorm creatief) en meer lichaamsbeweging in plaats van drie of vier verschillende zware medicijnen. Deze aflevering blijft nog lang hangen en roept meer vragen op dan hij beantwoordt.
De Russische Denis verhuisd naar New York en gaat werken voor een bedrijf dat zich bezighoudt met ‘Gezondheidszorgcommunicatie’. Met andere woorden: het adverteren van medicijnen voor grote farmaceutische bedrijven. Na een tijdje verandert zijn perspectief op wat hij doet. Hij verbaast zich steeds meer hoeveel mensen om hem heen medicijnen slikken: antidepressiva, kalmeringsmiddelen, pijnstillers etc. In Rusland gebruikten niemand wat. Hij besluit daarom mee te werken aan de documentaire.
Verder volgen we onder andere Chris, Josh, Debborah en Matt. Zij zijn gestopt of aan het afbouwen van psychiatrische medicijnen met alle complicaties die daarbij komen kijken. Bijwerkingen waar nauwelijks over gesproken wordt, zoals zware depressies, zelfmoordgedachten en bewegingsstoornissen.
Ook zien we een psychiater die gespecialiseerd is in de behandeling van bewegingsstoornissen ontstaan door (het stoppen met) antipsychotica. Over deze bijwerkingen hoor je natuurlijk niets in de advertenties op tv en in de krant. Dit wordt geïllustreerd door de mock advertenties aan het begin met beelden van de mensen die gevolgd worden en worstelen met het afbouwen of de bijwerkingen door jarenlang gebruik.
Wij gebruiken cookies op deze site om de gebruikerservaring te verbeteren.
Lees hier hoe wij omgaan met deze data.